Bu yazımızda Ali et-Tantâvi’nin (عَلي الطّنطاوي) Tarihten Hikayeler (قِصَصٌ مِنَ التَّارِيخِ) adlı eserinde yer alan ve Kudüs’ün fethini (1187) Maryet adında Hristiyan bir kadının gözüyle anlatan “Beytülmakdis’te” öyküsünün ikinci kısmı sizlerle.
Henüz Okumadıysanız:
Yazının ilk kısmı
Önce Yazı
فِي بَيْتِ الْمَقْدِسِ
…
وَطَفِقَتِ الأَخْبَارُ تَصِلُ إِلَيْهَا مُتَعَاقِبَةً تَتْرَى، وَكُلُّ خَبَرٍ شَرٌّ عَلَيْهَا مِنَ الَّذِي قَبْلَهُ. وَكُلَّمَا مَرَّتْ دَقِيقَةٌ سَمِعَتْ نَبَأً جَدِيدًا عَنْ شِدَّةِ الْهُجُومِ وَمَضَائِهِ وَعَنْ تَحَطُّمِ أَدَوَاتِ الدِّفَاعِ، حَتَّى جَاءَهَا الخَبَرُ بِأَنَّ الرَّايَاتِ الْبِيضَ قَدْ رُفِعَتْ عَلَى الَأسْوَارِ، وَأَنَّهَا قَدْ عُقِدَتِ الْهُدْنَةُ عَلَى أَنْ يَخْرُجَ مَنْ شَاءَ مِنَ الْمَدِينَةِ فِي مُدَّةِ أَرْبَعِينَ يَوْماً، وَمَنْ أَرَادَ الْبَقَاءَ بَقِيَ فِي حُكْمِ صَلَاحِ الدِّينِ، وَأَنْ تَفْتَحَ لَهُ المَدِينَةُ أَبْوَابَهَا، وَأَنْ يَدْفَعَ الرَّجُلُ الَّذِي يُرِيدُ الخُرُوجَ عَشَرَةَ دَنَانِيرَ وَالْمَرْأَةُ خَمْسَةً وَالْوَلَدُ دِينَارَيْنِ
وَتَرَكَتْ مَارْيِيت القَوْمَ فِي رَجَّتِهِمْ وَخَرَجَتْ تُفَتِّشُ عَنْ زَوْجِهَا الْحَبِيبِ، وَمَشَتْ فِي الظَّلَامِ تَدُورُ حَوْلَ الأَسْوَارِ، تَنْظُرُ إِلَى الأَبْوَابِ المُفَتَّحَةِ وَالْجُنُودِ الظَّافِرِينَ يَدْخُلُونَ بِالْمَشَاعِلِ وَالطُّبُولِ، فَتَشُدُّ يَدَهَا عَلَى وَلَدِهَا وَتَمْضِي مُتَبَاعِدَةً حَتَّى تَبْلُغُ سَاحَةَ القِتَالِ، فَإِذَا هِيَ تَطَأُ عَلَى أَعْلَامِ الصَّلِيبِيِّينَ مُمَزَّقَةً مُحَرَّقَةً، مُخْتَلَطَةً بِجُثَثِ الأَجْنَادِ مُقَطَّعَةِ الأَوْصَالِ. فَامْتَلَأتْ نَفْسُهَا رَهْبَةً وَخَوْفاً وَهَمَّتْ بِالْعَوْدَةِ، وَلَكِنَّهَا غَالَبَتِ النَّفْسَ وَمَشَتْ، فَقَدْ كَانَتْ تُفَتِّشُ عَنْ زَوْجِهَا وَلَا تَسْتَطِيعُ أَنْ تَرْجِعَ حَتَّى تَلْقَاهُ أَوْ تَعْرِفَ خَبَرَهُ. وَكَانَ حَوْلَهَا رِجَالٌ وَنِسَاءٌ كَثِيرُونَ يَبْحَثُونَ -كَمَا تَبْحَثُ- عَنْ قَرِيبٍ أَوْ صَدِيقٍ، وَتَمَثَّلَتْ ذَلِكَ الأَمَلَ الضَّخْمَ، أَمَلَ «الوَطَنِ القَوْمِيِّ» الصَّلِيبِيِّ، فَأَلْفَتْهُ قَدْ مَاتَ هُوَ الآَخَرُ وَأُلْقِيَتْ جُثَّتُهُ! وَرَأَتْ هَذِهِ الأَرْضَ قَدْ عَادَتْ لِلْقَوْمِ الكَافِرِينَ بِيَسُوعَ وَأُمِّهِ. وَأَحْزَنَهَا ذَلِكَ كَمَا أَحْزَنَهَا فَقْدُ زَوْجِهَا، وَتَضَاعَفَتْ بِهِ مُصِيبَتُهَا، وَحَاوَلَتْ أَنْ تَتَعَرَّفَ وُجُوهَ الْقَتْلَى مِنْ أَحْبَابِهَا وَعَشِيرَتِهَا، فَأَخْفَقَتْ وَعَجِزَتْ وَلَمْ تُبْصِرْ شَيْئاً مِنَ الظَّلاَمِ وَمِمَّا أَصَابَهُمْ مِنَ التَّبْدِيلِ وَالتَّغْيِير
وَتَمَثَّلَتْ لَهَا حَيَاتُهَا كُلُّهَا، فَإِذَا هِيَ قَدْ ذَهَبَتْ وَجَاءَتْ فِي مَكَانِهَا حَيَاةٌ جَدِيدَةٌ؛ حَيَاةُ رُعْبٍ وَفَزَعٍ وَشَقَاءٍ لَا تَعْرِفُ عَنْهَا شَيْئًا، وَلَا تَدْرِي وَلاَ يَدْرِي أَحَدٌ مِنْ قَوْمِهَا كَيْفَ يَكُونُ مَصِيرُهُ فِي ظِلِّ الْحُكْمِ الْجَدِيدِ. وَذَكَرَتْ مَا قَالَهُ لَهَا زَوْجُهَا عَنْ فَظَاعَةِ هَؤُلَاءِ الْفَاتِحِينَ، فَأَحَسَّتْ عِنْدَ ذِكْرِ زَوْجِهَا كَأَنَّ قَلْبَهَا قَدْ انْتُزِعَ مِنْ صَدْرِهَا وَطَارَ فِي أَثَرِهِ، وَفَكَّرَتْ فِيهِ: أَيُّ أَرْضٍ تُقِلُّهُ، وَأَيُّ سَمَاءٍ تُظِلُّهُ؟ وَهَلْ هُوَ قَتِيلٌ قَدْ تَمَزَّقَ جِسْمُهُ الْجَمِيلُ وَانْتَثَرَتْ ثَنَايَاهُ الرِّطَاب، و… وَلَمْ تَسْتَطِع المُضِيَّ فِي هَذِهِ الصُّورَةِ، فَأَغْمَضَتْ عَيْنَيْهَا وَأَلْقَتْ عَلَيْهِمَا غِشَاءً مِنَ الدَّمْعِ، وَأَحَسَّتْ كَأَنَّ فُؤَادَهَا يَسِيلُ حُزْناً عَلَيْهِ، فَانْكَبَّتْ عَلَى الْوَلَدِ تُقَبِّلُهُ بِشِدَّةٍ وَشَغَفٍ، كَأَنَّهَا تَصُبُّ فِي هَذِهِ الْقُبَلِ أَحْزَانَهَا وَعَوَاطِفَهَا، حَتَّى أَوْجَعَتِ الطِّفْلَ فَصَرَخَ وَ بَكَى… وَرَغِبَتْ فِي الْفِرَارِ مِنْ هَذِهِ الْمَشَاهِدِ كُلِّهَا، وَلَمْ تَقْدِرْ أَنْ تَتَصَوَّرَ كَيْفَ يَتَبَدَّلُ كُلُّ شَيْءٍ بِهَذِهِ السُّرْعَةِ، وَتَتَوَهَّمُ حِيناً أَنَّهَا فِي حُلْمٍ، وَأَنَّهَا سَتَتَيَقَّظُ فَتَرَى كُلَّ شَيْءٍ قَدْ عَادَ كَمَا كَانَ، وَلَكِنَّ الْحَقِيقَةَ سُرْعَانَ مَا تَفْجَعُهَا بِهَذَا الْوَهْمِ وَتُبَدِّدُهُ أَمَامَ عَيْنَيْهَا
وَكَانَ أَشَدَّ مَا رَوَّعَهَا وَحَزَّ فِي فُؤَادِهَا اِنْصِرَافُ النَّاسِ عَنْهَا وَكَفُّ أَيْدِيهِمْ عَنْ مُسَاعَدَتِهَا؛ فَقَدْ شَغَلَتِ الْمُصِيبَةُ الدَّاهِمَةُ كُلَّ وَاحِدٍ بِنَفْسِهِ، فَكَأَنَّهُ يَوْمُ الْمَحْشَرِ كُلٌّ يَقُولُ فِيهِ: «أَنَا». وَكَرَّتْ رَاجِعَةً وَهِيَ تَعْرِضُ فِي ذِهْنِهَا فُصُولَ هَذِهِ الرِّوَايَةِ الَّتِي مَثَّلَتِ اللَّيْلَةَ، فَابْتَدَأَتْ بِالظَّفَرِ وَالْمَجْدِ وَالْحُبِّ وَالْوِصَالِ، ثُمَّ انْتَهَتْ بِالْخَيْبَةِ الْمُرَّةِ وَالْهَزِيمَةِ الْمَاحِقَةِ وَالْفِرَاقِ الطَّوِيلِ. وَلَمْ تَفْهَمْ كَيْفَ يُمْكِنُ أَنْ يَهْوِيَ فِي لَحْظَةٍ اَلصَّرْحُ الَّذِي أُقِيمَ فِي مِائَةِ سَنَةٍ، وَكَيْفَ يَهْدِمُ رَجُلٌ وَاحِدٌ مَا تَعَاوَنَ عَلَى إِنْشَائِهِ أَهْلُ أُورُبَّة جَمِيعًا! أَيَكُونُ أَمِيرٌ مُسْلِمٌ وَاحِدٌ مُعَادِلاً فِي الْمِيزَانِ لِمُلًوكِ النَّصْرَانِيَّةِ كُلِّهِمْ وَأُمَرَائِهِمْ؟ إِذَنْ كَيْفَ لَوْ تَحَالَفَ الْمُسْلِمُونَ كُلُّهُمْ؟ كَيْفَ لَوْ كَانَتْ هَذِهِ الْحُرُوبُ فِي أَيَّامِ الْخِلَافَةِ، إِذْ كَانَتْ مَمْلَكَتُهُمْ مَمْلَكَةً وَاحِدَةً تَمْتَدُّ مِنَ الصِّينِ إِلَى قَلْبِ فَرَنْسَا؟
وَجَعَلَتْ تَسْأَلُ كُلَّ مَنْ تَلْقَاهُ عَنْ زَوْجِهَا، فَلَا يَقِفُ لَهَا أَحَدٌ وَلَا يَرُدُّ عَلَيْهَا، وَإِذَا لَقِيَتْ كَرِيمًا مِنْهُمْ رَقِيقَ الْقَلْبِ فَسَأَلَتْهُ فَعَطَفَ عَلَيْهَا بِجَوَابٍ لَمْ يَكُنْ جَوَابُهُ غَيْرَ: لَا أَدْرِي
وَظَهَرَ الْقَمَرُ نَحِيلاً هَزِيلاً مِنْ بَيْنِ فُرَجِ الْغَمَامِ، فَأَلْقَى عَلَى السَّاحَةِ ضِيَاءً شَاحِباً حَزِيناً جَعَلَ الدُّنْيَا كَأَنَّهَا وَجْهُ مَرِيضٍ مُحْتَضَرٍ، فَرَأَتْ قِطَعَ اللَّحْمِ الْبَشَرِيِّ مَخْلُوطَةً بِالْوَحْلِ، تَبْرُزُ مِنْ خِلَالِهَا الدُّرُوعُ الْمُذَهَّبَةُ وَتَبْدُو مِنْ بَيْنِهَا قِطَعُ الرِّمَاحِ الْمُكَسَّرَةِ وَالسُّيُوفِ، فَأَشْجَاهَا التَّفْكِيرُ فِي هَذِهِ الْجِيَفِ الْمُنْتِنَةِ الَّتِي كَانَتْ فِي الصَّبَاحِ أَبْطَالاً كِرَاماً تَخْطُرُ عَلَى أَرْضِ الْمَوْعِدِ، وَكَانَتْ حِصْنَ الصَّلِيبِيَّةِ وَسِيَاجَهَا، وَعَادَتْ إِلَى الْبَحْثِ عَنْ زَوْجِهَا وَالتَّحْدِيقِ فِي الْوُجُوهِ، فَمَرَّ بِهَا شَيْخٌ كَانَ يَحْدَبُ عَلَيْهَا وَيُحِبُّ زَوْجَهَا، فَأَدْرَكَتْهُ الشَّفَقَةُ عَلَيْهَا، فَأَخَذَ بِيَدِهَا فَاسْتَخْرَجَهَا مِنَ السَّاحَةِ
وَكَانَ الْخَطْبُ قَدْ حَطَّمَ إِرَادَتَهَا وَتَرَكَهَا كَالَّتِي تَمْشِي فِي نَوْمِهَا، فَانْقَادَتْ إِلَيْهِ طَيِّعَةً وَسَارَتْ مَعَهُ، وَسَأَلَتْهُ هَامِسَةً كَأَنَّهَا تُخَاطِبُ نَفْسَهَا: يَا أَبَتَاه، هَلْ رَأَيْتَ زَوْجِي؟
فَلَمْ يُحِبَّ أَنْ يُنَبِّئَهَا بِمَا تَكْرَهُ فَلَوَى الْحَدِيثَ وَشَغَلَهَا بِغَيْرِ مَا تَسْأَلُ عَنْهُ، فَقَالَتْ: وَمَا تَظُنُّ أَنَّهُمْ يَصْنَعُونَ بِنَا يَا أَبَتَاه؟ هَلْ يَخْطِفُونَ وَلَدِي لِيَأْكُلُوا لَحْمَهُ أَمَامَ عَيْنَيّ؟
…قَالَ: وَمَنْ خَبَّرَكِ بِهَذِهِ الْأكَاذِيبِ؟ إِنَّ الْمُسْلِمِينَ قَوْمٌ كِرَامٌ، أَهْلُ وَفَاءٍ وَنُبْلٍ، وَإِنَّ مَلِكَهُمْ صَلَاحَ الدِّينِ خَيْرُ الْمُلُوكِ قَاطِبَةً
وَمَضَى يُحَدِّثُهَا عَمَّا عَرَفَهُ مِنْ صِفَةِ الْمُسْلِمِينَ، وَهِيَ فَاتِحَةٌ فَمَهَا دَهْشَةً لَا تَكَادُ تَفْهَمُ مَا يَقُولُ وَلَا تُصَدِّقُهُ. فَعَادَ يَقُولُ: وَلَوْ أَنَّهُمْ ذَبَحُونَا لَمَا كَانُوا مُعْتَدِينَ، بَلْ كَانُوا مُنْتَصِفِينَ مِنَّا، فَإِنَّا لَمَّا دَخَلْنَا الْقُدْسَ مُنْذُ مِائَةِ سَنَةٍ قَتَلْنَاهُمْ فِي الْبُيُوتِ وَالشَّوَارِعِ وَالْمَسَاجِدِ وَحَيْثُمَا وَجَدْنَاهُمْ، حَتَّى صَارُوا يُلْقُونَ بِأَنْفُسِهِمْ مِنْ فَوْقِ الْأسْوَارِ لِيَنْجُوا مِنَّا، وَحَتَّى بَلَغَ عَدَدُ مَنْ قَتَلْنَا مِنْهُمْ سَبْعِينَ أَلْفاً وَلَمْ يَتَحَرَّكْ قَلْبٌ مِنَّا بِشَفَقَةٍ وَلَا لِسَانٌ بِإنْكَارٍ
…
Beytülmakdis’te
…
Maryet’e peş peşe haberler gelmeye başladı. Her yeni haber Maryet’i bir öncekinden daha kötü hissettiriyordu. Geçen her bir dakikada saldırının şiddeti, keskinliği ve savunma teçhizatının yıkımı ile ilgili yeni bir haber duyuyordu. Nihayet surların üzerine beyaz bayraklar asıldığına ve ateşkesin kararlaştırıldığına dair haber kendisine ulaştı. Ateşkes; dileyen kişilerin 40 gün içerisinde şehirden ayrılabileceğini, kalmak isteyenlerin ise Selahaddin’in hakimiyeti altında kalabileceğini ve şehrin kapılarının Sehaladdin’e açılacağını kapsıyordu. Yine ateşkese göre şehirden ayrılmak isteyen erkeklerin on, kadınların beş, çocukların ise iki dinar ödemeleri gerekiyordu.
Maryet insanların hengamesini bir tarafa bıraktı ve sevgili kocasını aramaya koyuldu. Surların çevresini dolaşarak ve bir bir açılmış kapılara ve o kapılardan meşaleler, davullar eşliğinde içeri giren muzaffer orduya bakarak karanlıkta yürüdü. Çocuğunu sıkıca kavradı, daha da uzaklaştı. Savaş meydanına ulaşana kadar yürümeye devam etti. İşte yırtılmış ve yakılmış Haçlı bayrakları, ordunun azaları kesik cesetlerine karışmış bir şekilde ayaklarının altındaydı! Dehşet ve korkuyla ürperdi. Geri dönmeye niyetlendiyse de nefsine hakim oldu ve yürümeye devam etti. Maryet kocasını arıyordu, onu bulmadan ya da ondan bir haber almadan geri dönemezdi. Etrafında kendisi gibi yakınını ya da arkadaşını arayan pek çok adam ve kadın vardı. Birden şu büyük umut zihninde canlandı: Haçlı (milli vatan) umudu… Onu da diğerleri gibi ölmüş ve ceseti fırlatılmış bir halde buldu… Bu toprakların tekrar İsa’yı ve annesini inkar eden kafirlerin eline geçtiğini gördü. Bu durum Maryet’i hüzünlendirdi, tıpkı kocasının kaybolmasının onu hüzünlendirmesi gibi… Böylece sıkıntısı ikiye katlandı. Maryet sevdiklerinden ve akrabalarından birileri var mı diye ölülerin yüzlerini tanımaya çalıştı; ancak başarısız oldu. Karanlıktan ve cesetlerde meydana gelen değişimden dolayı hiçbir şey göremedi.
Maryet bütün hayatını gözlerinin önünden geçirdi. Şimdi o hayat gitmiş, yerine yeni bir hayat gelmişti. Hakkında hiçbir şey bilmediği sıkıntı, endişe ve korkuyla dolu bir hayat… Kabiledekiler gibi Maryet de yeni iktidarın gölgesi altındaki gidişatın nasıl olacağını bilmiyordu. Birden aklına şehri fetheden bu insanların canavarlığı hakkında kocasının söyledikleri geldi. Kocasını hatırladığında kalbinin yerinden çıktığını ve onun peşinden gittiğini hissetti. Eşini düşündü, acaba onu hangi toprak üzerinde taşıyordu? Hangi gökyüzü onu gölgelendiriyordu? Yoksa o, güzel bedeni paramparça edilmiş ve diri organları dağılmış bir ölü müydü artık? Yoksa… Bu tasavvura devam edemedi ve gözlerini kapattı. Gözlerinin üzerine gözyaşından bir örtü bıraktı… Kocasına olan üzüntüsünden sanki kalbi eriyordu. Çocuğunu tutkuyla öpücüklere boğarak bağrına bastı. Sanki duygularını ve üzüntülerini bu öpücüklerine boşaltıyordu. Bir süre sonra çocuğun canı yandı ve çığlıklarla ağlamaya başladı. Maryet tüm bu görüntülerden kaçmak istedi; ancak zihninde canlandıramadı. Her şey nasıl bu kadar hızlı değişmişti? Bir an rüyada olduğunu hayal etti. Uyanacak ve her şeyin eski haline dönmüş olduğunu görecekti. Fakat hakikat, aniden bu hayali gözlerinin önünde darmadağın ederek Maryet’i perişan etti.
Maryet’i en çok korkutan ve ona en fazla acı veren şey, insanların onu terk etmeleri ve ona yardım etmekten imtina etmeleriydi. Bu aniden gelen felaket, herkesi kendisiyle meşgul olmaya sevketmişti. Sanki herkesin sadece “ben” dediği mahşer günündeydiler… Maryet bu geceyi betimleyen hikayenin farklı perdelerini zihninde geri sardı. Galibiyet, övgü, sevgi ve kavuşmayla başlayan bu hikaye; acı bir bozgun, ölümcül bir mağlubiyet ve uzun bir ayrılıkla sona erdi. Yüz senede inşa edilen bu sarayın nasıl bir anda yıkıldığını anlamıyordu. Bir tane adam nasıl inşasında tüm Avrupa’nın yardımlaştığı bu sarayı devirmişti? Tek bir Müslüman, bütün Hristiyan krallarına ve prenslerine denk olabilir miydi? O zaman bütün Müslümanlar birleştiğinde kim bilir durum nasıl olurdu? Eğer bu savaşlar, Müslümanların hükümdarlığının Çin’den Fransa’nın kalbine kadar uzanan tek bir hükümdarlık olduğu hilafet günlerinde gerçekleşseydi neler olurdu?
Maryet karşılaştığı herkese kocasını sormaya başladı. Ancak kimse onun için durup da sorusuna cevap vermiyordu. İçlerinden iyi kalpli ve yufka yürekli birisiyle karşılaştığında kocasını sordu, o da Maryet’e acıyıp cevap verdi. Cevabı “bilmiyorum” kelimesinden başka bir şey değildi…
Ay, bulutların aralıklarından zayıf bir şekilde belirerek savaş meydanına solgun ve kederli bir ışık bıraktı. Sanki dünyayı can çekişen bir hastanın yüzü haline getirmişti. Maryet çamura karışmış insan eti parçaları gördü. Onlar aracılığıyla yaldızlı zırhlar açığa çıkıyordu. Aralarında ise kırılmış mızrak ve kılıç parçaları gözüküyordu. Bu çürümüş cesetleri düşünmek Maryet’i hüzünlendirdi. Vadedilmiş topraklarda daha bu sabah gururla yürümüş asil kahramanlara ait, bir zamanlar Haçlıların kalesi ve kalkanı olan çürümüş cesetler…
Maryet yeniden kocasını aramaya ve cesetlerin yüzlerini dikkatle incelemeye koyuldu. Bu sırada daha önce Maryet’i koruyup kollayan ve kocasını da seven yaşlı bir adam yanına geldi. Maryet’e acıyıp kolundan tutarak onu savaş meydanından çıkardı.
Vaziyet Maryet’in iradesini paramparça etmişti ve onu adeta bir uyurgezere dönüştürmüştü. Uysal bir şekilde yaşlı adama boyun eğdi ve onunla birlikte yürüdü. Kendi kendine konuşuyor gibi fısıldayarak yaşlı adama şöyle sordu: “Ah Amcacığım, kocamı gördün mü?”
Adam Maryet’e hoşlanmayacağı bir haber vermek istemedi, konuyu değiştirerek onu sorduğu soru haricinde bir şeylerle oyaladı. Maryet dedi ki: “Amcacığım, sence düşmanlar bize ne yapacaklar? Çocuğumu alıp gözlerimin önünde etini yerler mi dersin?”
Adam şöyle cevap verdi: “Sana bu yalanları kim söyledi ki? Müslümanlar iyi kalpli insanlardır. Asaletleri ve doğrulukları ile bilinirler. Kralları Selahaddin de gelmiş geçmiş en iyi kraldır.”
Müslümanların özellikleri ile ilgili bildiği şeyleri Maryet’e anlatmaya devam etti. Maryet’in ağzı şaşkınlıktan açık kaldı. Adamın söylediklerini neredeyse anlamıyor, duyduklarına inanmakta güçlük çekiyordu. Adam konuşmasını sürdürdü: “Eğer onlar bizi katletselerdi bize zulmetmiş olmazlardı, bilakis intikam almış olurlardı. Çünkü biz Kudüs’e girdiğimizden beri yüz senedir onları evlerinde, caddelerde, mescitlerde ve bulduğumuz her yerde katlettik. Bizden kurtulmak için kendilerini surların üzerinden atar hale gelmişlerdi. Öyle ki onlardan öldürdüğümüz insan sayısı yetmiş bine ulaştı. Olanlar karşısında içimizden kimsenin kalbi sızlamadı, bir kişi bile yapılanların karşısında durmadı.”
…
Çeviri Notları
- رَجَّةُ الْقَوْمِ :وَتَرَكَتْ (مَارْيِيت) القَوْمَ فِي رَجَّتِهِم ifadesi, insanların seslerinin birbirine karışması anlamına geliyor. Biz bu cümlede “insanların hengâmesi” olarak çevirdik.
- اِنْكَبَّ عَلَى: Yönelmek, sokulmak, eğilmek gibi anlamlara gelmektedir. Biz burada “bağrına basmak” olarak çevirmeyi uygun gördük.
- حَدِبَ عَلَى: İlgilenmek, özen göstermek gibi anlamlara gelen bu ifadeyi bağlam gereği koruyup kollamak şeklinde çevirdik.
- يَا أَبَتَاه: “Babacığım” hitabına tekabül eden bu ifadeyi hikayede Türkçe hitaplardaki yaygın kullanımı göz önünde tutarak “amcacığım” şeklinde çevirdik.
- لَوَى الحَدِيثَ: Lafı eğip bükmek, saptırmak anlamına gelen bu ifadeyi “konuyu değiştirmek” olarak çevirdik.
Yeni Kelimeleri Yoklayalım
Kaynaklar
Hikaye İçin:
et-Tantâvî, A. (2007). Kısas mine’t-Târih. Cidde: Dâru’l-Menâra, 27-41.