Nizar Kabbani’nin “Belkıs Kasidesi” Adlı Şiirinin 2. Kısmı ve Türkçe Çevirisi [2/4]

Nizar Kabbani (نزار قباني), çok sevdiği eşi Belkıs’ı 1981 yılında Beyrut’ta yaşanan bir patlamada kaybetmiştir. Bunun üzerine, eşine ithafen Belkıs kasidesini kaleme almıştır. [1] Derin bir özlem duygusunun ve ayrılık acısının hakim olduğu şiirin ikinci kısmını sizler için çevirdik.

Henüz okumadıysanız;

Şiirin ilk kısmı

Önce Şiir

قَصِيدَةُ بَلْقِيس

Belkıs Kasidesi

Şiir Notları

Şair Bize Ne Anlatıyor?

İşte biz Ey Belkıs/ Yeniden giriyoruz Cahiliyye devrine/ İşte biz, üyesi oluyoruz yabaniliğin../ Geri kalmışlığın, kötülüğün ve adiliğin…

Şair bu dizelerinde, o dönemde yaşayan Arapların halini eleştirir ve savaş günlerini Cahiliyye devrine benzetir. Her ne kadar insanlar ve zaman farklı olsa da, döneminin zihniyeti ona Cahiliyye’yi hatırlatır.

Yeniden giriyoruz barbarlık çağlarına/ Yazının bir yolculuk olduğu/ Mermi parçaları arasında

Şair, yaşadığı ve aynı zamanda çok sevdiği şehir olan Beyrut’ta bir bombalı saldırı neticesinde eşi Belkıs’ı kaybetmişti. Bu dizelerde Beyrut’un adeta bir savaş alanı, ölüm şehri olduğunu anlatmak istemiş ve böyle bir ortamda yazı yazmayı çetin bir yolculuk yapmaya benzetmiştir. Mermi parçaları arasında, ölümün dolaştığı sokaklarda bir yolculuktur bu.

Seni Beyrut’ta bir ceylan misali öldürdüler/ Sözü öldürdükten sonra

Kabbani bu dizeleriyle, eşinin ölümüne sebep olan bütün şiddet unsurlarını hedef almıştır. Karısını kaybeden şair için, sözlerinin ve şiirlerinin de anlamı kaybolmuştur. Belkıs’ı öldürenler, şairin en değerli ilham kaynağını da öldürmüşlerdir.

Yeşil süs bitkilerin/ Hala duvarlarda ağlıyor/ Ve yüzün hala dolanıyor/ Aynalar ve perdeler arasında

Nizar Kabbani, bu dizelerinde eşine olan derin özlemini ortaya koymuştur. Öyle ki, ona göre evin süs bitkileri bile Belkıs’ın yasını tutarlar ve şair evin her köşesinde Belkıs’ın hayalini görür.

Çeviri Notları

• نَدْخُلُ فيِ التَّوَحُّشِ: Bu dizedeki دَخَلَ فيِ ifadesi; içine girmek, başlamak, (o şeyden) sayılmak ve üyesi olmak gibi anlamlara gelebiliyor. Biz bu dizede “üyesi olmak” anlamını tercih ettik. 
• بَيْنَ الشَّظِيَّةِ … والشَّظِيَّةِ: “Parça, şarapnel” gibi anlamlara gelen الشَّظِيَّة kelimesini “mermi parçası” olarak çevirdik.
• اِغْتِيَالُ فَرَاشَةٍ فِي حَقْلِهَا:“Kelebeği kırlarında katletmek” anlamına gelen bu ifadeyi “uçtuğu kırlarda katletmek” olarak tercüme ettik.
• كَانَ البَنَفْسَجُ بَيْنَ عَيْنَيْهَا: Hem menekşe rengini hem de menekşe çiçeğini ifade eden البَنَفْسَج kelimesi için “menekşe” çevirisini tercih ettik.
• يَنَامُ وَلاَ يَنَامُ: “Uyurdu ve uyumazdı” anlamına gelen bu ifadeyi, “uyumak ve uyumamak arasında gidip gelirdi” olarak çevirdik.
• مُشْتَاقُون: Mefulü zikredilmemiş olan bu kelimeyi “seni özlüyoruz” şeklinde çevirdik. Zira şiirin bütününe baktığımızda, mefulün Belkıs olduğu anlaşılıyor.
• إنَّ زُرُوعَكِ الخَضْرَاءَ: Çoğul hali  زُرُوعٌ olan زَرْعٌ kelimesi; “tohum, filiz, ekin” gibi anlamları ifade ediyor. Bazı Arap ülkelerinde bitkilerin dekoratif amaçlı evin duvarlarına asılmasından yola çıktık ve bağlam gereği “süs bitkisi” şeklinde çevirmeyi uygun bulduk.
• الرَّصَافَة: Suriye’nin kuzeyinde, Fırat Nehri kıyısında yer alan bir antik yerleşim yeridir. الرُّصَافَة şeklinde ötreli kullanımı da mevcut. [2]

Yeni Kelimeleri Yoklayalım

Şiir: Kabbani, Nizar. el-A’mal’üş-şi’riyyetu’l-kâmile. Beyrut: Menşûrat Nizar Kabbani, 1997.

[1] Süleyman Tülücü, “KABBÂNÎ, Nizâr” DİA.

[2] https://www.alaraby.co.uk/الرصافة-لؤلؤة-بادية-الشام

Şiirin ayrıca 2015’te Nüsha Dergisi’nde yayınlanan bir çevirisi de mevcut. Yusuf Karataş’ın yazısına göz atmak için buraya tıklayın. 

Şiirin Yasser Aman tarafından yapılmış İngilizce çevirisine göz atmak için buraya tıklayın.

Nizar Kabbani’nin “Belkıs Kasidesi” Adlı Şiirinin 3. Kısmı ve Türkçe Çevirisi