Arap dünyasının sevilip sayılan şairlerinden Ahmet Şevkî (أَحْمَد شَوْقِي), başta doğduğu ülke olan Mısır olmak üzere Arap ülkelerinin millî, dini ve toplumsal meseleleriyle yakından ilgilenmiştir. Bu minvalde yaşadığı dönem Mısır’ında güncel meselelerden biri olan kadın konusunu da şiirlerine yansıtan şairimiz, başlarda feminist hareketlerin karşısında yer alırken zamanla bu tutumunu değiştirmiştir. [1] Sevdiği kadından yola çıkarak bütün kadınlara dair tesbitlerini alaycı bir üslupla ele aldığı “Güzelsin Diye Onu Kandırdılar” (خَدَعُوهَا بِقَوْلِهِمْ حَسْنَاءُ) adlı kasidenin çevirisini yazımızda bulabilirsiniz.
Önce Şiir
خَدَعُوهَا بِقَوْلِهِمْ حَسْنَاءُ
Güzelsin Diye Onu Kandırdılar
خَدَعُوهَا بِقَوْلِهِمْ حَسْنَاءُ
وَالْغَوَانِي يَغُرُّهُنَّ الثَّنَاءُ
Güzelsin diye onu kandırdılar
Öyle ya güzelleri aldatır övgüler
أَتُرَاهَا تَنَاسَتْ اِسْمِيَ لَمَّا
كَثُرَتْ فِي غَرَامِهَا الْأَسْمَاءُ
İsmimi unuttu mu acaba
Aşıkları çoğalınca
إِنْ رَأَتْنِي تَمِيلُ عَنِّي كَأَنْ لَمْ
تَكُ بَيْنِي وَبَيْنَهَا أَشْيَاءُ
Beni gördüğünde arkasını dönüp giderdi
Aramızda hiçbir şey yaşanmamış gibi
نَظْرَةٌ فَابْتِسَامَةٌ فَسَلَامٌ
فَكَلَامٌ فَمَوْعِدٌ فَلِقَاءُ
Önce bir bakış, tebessüm ve selam
Sonra konuşma, sözleşme ve buluşma
فَفِرَاقٌ يَكُونُ فِيهِ دَوَاءٌ
أَوْ فِرَاقٌ يَكُونُ مِنْهُ الدَّاءُ
Ardından ya şifa veren bir ayrılık
Ya da hasta eden bir firak
يَوْمَ كُنَّا وَلَا تَسَلْ كَيْفَ كُنَّا
نَتَهَادَى مِنَ الْهَوَى مَا نَشَاءُ
Ah o günlerde biz, nasıldık sorma
Paylaşırdık aşkı doyasıya
وَعَلَيْنَا مِنَ الْعَفَافِ رَقِيبٌ
تَعِبَتْ فِي مِرَاسِهِ الْأَهْوَاءُ
Gözetleyen bir bekçiydi iffet bizleri
Ki arzular hakimiyetinde yorgun düşerdi
جَاذَبَتْنِي ثَوْبِي الْعَصِيَّ وَقَالَتْ
أَنْتُمُ النَّاسُ أَيُّهَا الشُّعَرَاءُ
Sevdiğim, asi elbisemi çekiştirdi
“Sizsiniz kandıranlar, ey şairler güruhu” dedi
فَاتَّقُوا اللَهَ فِي قُلُوبِ الْعَذَارَى
فَالْعَذَارَى قُلُوبُهُنَّ هَوَاءُ
O halde bakirelerin kalplerine dair Allah’tan korkun
Ki o kalpler her yöne savrulabilirler
Şiir Notları
1) Ahmet Şevki kimdir?
Şairin hayatına önceki yayınlarımızda yer verdiğimiz başka bir Ahmet Şevki paylaşımından göz atabilirsiniz.
2) Şiire Dair
Ahmet Şevkî Fransa’da yaşadığı dönemde aşık olduğu bir kadından yola çıkarak bu dizeleri kaleme almıştır. “Onu güzelsin diye kandırdılar” cümlesi, aşık olduğu kadına çevresindeki adamlar tarafından güzelliğine dair dile getirilen övgüleri ifade etmektedir ve ona göre bu aşıklar içerisinde övgüsü hakiki olan tek kişi kendisidir.
Dizede Ahmet Şevkî’nin alaycı üslubu karşımıza çıkmaktadır, zira sevdiği kadını başlarda güzel bulsa da çevresinde ona ilgi duyan adamların sayısı artınca Şevkî’nin gözünde güzelliğini yitirmiştir ve ona göre artık “güzelsin” övgüsü gerçeği ifade etmez. [2]
Daha sonra ise şu soruyu yöneltir. “Sana aşık olanların ve sana dizilen övgülerin sayısı çoğaldıkça unuttun mu ismimi?” Ardından aşık olduğu bu kadınla olan mazisini dizelere yansıtmış ve birbirlerine “aşk hediye etmelerini”, bakışmalarını, buluşmalarını, konuşmalarını bu dizelerle yad etmiştir. Kasidenin son kısmında ise sevgilisi, Şevkî’nin elbisesini çekiştirerek kadınların kalplerinin kanmaya müsait olduğunu ve Şevkî gibi şairlerin kullandıkları kelime ve harflerle bu kalplere sızdıklarını söylemiştir.
Görünüşe göre Şevkî’nin sevdiği kadın başlarda kendisine ilgi duymaktadır. Daha sonra kulağına fısıldanan övgülerin etkisiyle, belki bir miktar da kibirle bu adamı unutmuştur. Ahmet Şevkî bu kasidede özel bir hikayeden yola çıksa da aslında genel bir yargıya ulaşarak kadınların güzel sözlerden çabuk etkilendiğini ve kanmaya müsait olduklarını vurgulamak istemiştir. “Bakirelerin kalplerine dair Allah’tan korkun” dizesinde kadınların kalbinin hassas olduğunu ve güzel sözlere kolay inandıklarını ifade etmiştir. Bu durumu suistimal etmeyin diye erkeklere bir uyarı olarak anlaşılabilir. Beyitin devamında kadınların kalplerini melteme benzetmesinin sebebi yine bu konuyla bağlantılıdır. Rüzgarın hangi yöne eseceği belli olmadığı gibi, ona göre kadınlar da tek bir duygu hali üzerinde sabit kalmazlar ve aldıkları iltifatların büyüsüne kapılıp yönlerini değiştirebilirler. [3]
Çeviri Notları
- الْغَانِيَة: Bu kelime süslenmeye ihtiyaç duymayacak seviyede bir güzelliğe sahip olan kadınlar için kullanılmaktadır.
- تَنَاسَى: Bu fiil kasıtlı unutma anlamına gelmektedir.
- مِرَاسِ: Hakimiyet olarak çevirdiğimiz bu kelime güç, kuvvet, iktidar gibi anlamlara gelmektedir.
- هَوَاء: Bu kelime kalp ile kullanıldığında kalbin boş olduğunu, diğer bir deyişle yönlendirilmeye müsait olduğunu ifade etmektedir. Şiir notlarında belirtildiği üzere, şair buradaki değişkenliği havaya benzetmiştir.
Yeni Kelimeleri Yoklayalım
Kaynaklar
Şiir için:
Şevkî, A. (1938). eş-Şevkiyyât (Cilt 2). Kahire: Matbaʻatu Mısır, 139.
[1] Şeşen, R. (1989). Ahmed Şevkî. TDV İslam Ansiklopedisi, 2, 136-138.
[2], [3] ʿAsfûr, G. (2002, Haziran). es-Senâ ʿAlan-nisâ. Îlâf.
Kapak Görseli: