Güzellere sesleniş: Ahmet Şevki’nin “Güzelsin Diye Onu Kandırdılar” Adlı Şiiri ve Türkçe Çevirisi
Çeviri ve Yazı: Nur Tanrıbuyurdu
Editörler: Esra İldeş Yılmaz, Yasir Maviş
Son Okuma: Budour Albitar
Arap dünyasının sevilip sayılan şairlerinden Ahmet Şevkî (أَحْمَد شَوْقِي), başta doğduğu ülke olan Mısır olmak üzere Arap ülkelerinin millî, dini ve toplumsal meseleleriyle yakından ilgilenmiştir.
Bu minvalde yaşadığı dönem Mısır’ın da güncel meselelerden biri olan kadın konusunu da şiirlerine yansıtan şairimiz, başlarda feminist hareketlerin karşısında yer alırken zamanla bu tutumunu değiştirmiştir.[1] Sevdiği kadından yola çıkarak bütün kadınlara dair tesbitlerini alaycı bir üslupla ele aldığı “Güzelsin Diye Onu Kandırdılar” (خَدَعُوهَا بِقَوْلِهِمْ حَسْنَاءُ) adlı kasidenin çevirisini yazımızda bulabilirsiniz.
خَدَعُوهَا بِقَوْلِهِمْ حَسْنَاءُ
خَدَعُوهَا بِقَوْلِهِمْ حَسْنَاءُ
وَالْغَوَانِي يَغُرُّهُنَّ الثَّنَاءُ
أَتُرَاهَا تَنَاسَتْ اِسْمِيَ لَمَّا
كَثُرَتْ فِي غَرَامِهَا الْأَسْمَاءُ
إِنْ رَأَتْنِي تَمِيلُ عَنِّي كَأَنْ لَمْ
تَكُ بَيْنِي وَبَيْنَهَا أَشْيَاءُ
نَظْرَةٌ فَابْتِسَامَةٌ فَسَلَامٌ
فَكَلَامٌ فَمَوْعِدٌ فَلِقَاءُ
فَفِرَاقٌ يَكُونُ فِيهِ دَوَاءٌ
أَوْ فِرَاقٌ يَكُونُ مِنْهُ الدَّاءُ
يَوْمَ كُنَّا وَلَا تَسَلْ كَيْفَ كُنَّا
نَتَهَادَى مِنَ الْهَوَى مَا نَشَاءُ
وَعَلَيْنَا مِنَ الْعَفَافِ رَقِيبٌ
تَعِبَتْ فِي مِرَاسِهِ الْأَهْوَاءُ
جَاذَبَتْنِي ثَوْبِي الْعَصِيَّ وَقَالَتْ
أَنْتُمُ النَّاسُ أَيُّهَا الشُّعَرَاءُ
فَاتَّقُوا اللَهَ فِي قُلُوبِ الْعَذَارَى
فَالْعَذَارَى قُلُوبُهُنَّ هَوَاءُ
Güzelsin Diye Onu Kandırdılar
Güzelsin diye onu kandırdılar
Öyle ya güzelleri aldatır övgüler
İsmimi unuttu mu acaba
Aşıkları çoğalınca
Beni gördüğünde arkasını dönüp giderdi
Aramızda hiçbir şey yaşanmamış gibi
Önce bir bakış, tebessüm ve selam
Sonra konuşma, sözleşme ve buluşma
Ardından ya şifa veren bir ayrılık
Ya da hasta eden bir firak
Ah o günlerde biz, nasıldık sorma
Paylaşırdık aşkı doyasıya
Gözetleyen bir bekçiydi iffet bizleri
Ki arzular hakimiyetinde yorgun düşerdi
Sevdiğim, asi elbisemi çekiştirdi
“Sizsiniz kandıranlar, ey şairler güruhu” dedi
O halde bakirelerin kalplerine dair Allah'tan korkun
Ki o kalpler her yöne savrulabilirler
Ahmet Şevkî Kimdir?
Şairin hayatına önceki yayınlarımızda yer verdiğimiz başka bir Ahmet Şevki paylaşımından göz atabilirsiniz.
Şiire Dair
Ahmet Şevkî Fransa'da yaşadığı dönemde aşık olduğu bir kadından yola çıkarak bu dizeleri kaleme almıştır. "Onu güzelsin diye kandırdılar" cümlesi, aşık olduğu kadına çevresindeki adamlar tarafından güzelliğine dair dile getirilen övgüleri ifade etmektedir ve ona göre bu aşıklar içerisinde övgüsü hakiki olan tek kişi kendisidir.
Dizede Ahmet Şevkî’nin alaycı üslubu karşımıza çıkmaktadır, zira sevdiği kadını başlarda güzel bulsa da çevresinde ona ilgi duyan adamların sayısı artınca Şevkî'nin gözünde güzelliğini yitirmiştir ve ona göre artık “güzelsin” övgüsü gerçeği ifade etmez. [2]
Daha sonra ise şu soruyu yöneltir. "Sana aşık olanların ve sana dizilen övgülerin sayısı çoğaldıkça unuttun mu ismimi?" Ardından aşık olduğu bu kadınla olan mazisini dizelere yansıtmış ve birbirlerine "aşk hediye etmelerini”, bakışmalarını, buluşmalarını, konuşmalarını bu dizelerle yad etmiştir. Kasidenin son kısmında ise sevgilisi, Şevkî'nin elbisesini çekiştirerek kadınların kalplerinin kanmaya müsait olduğunu ve Şevkî gibi şairlerin kullandıkları kelime ve harflerle bu kalplere sızdıklarını söylemiştir.
Görünüşe göre Şevkî'nin sevdiği kadın başlarda kendisine ilgi duymaktadır. Daha sonra kulağına fısıldanan övgülerin etkisiyle, belki bir miktar da kibirle bu adamı unutmuştur. Ahmet Şevkî bu kasidede özel bir hikayeden yola çıksa da aslında genel bir yargıya ulaşarak kadınların güzel sözlerden çabuk etkilendiğini ve kanmaya müsait olduklarını vurgulamak istemiştir. “Bakirelerin kalplerine dair Allah'tan korkun" dizesinde kadınların kalbinin hassas olduğunu ve güzel sözlere kolay inandıklarını ifade etmiştir. Bu durumu suistimal etmeyin diye erkeklere bir uyarı olarak anlaşılabilir. Beyitin devamında kadınların kalplerini melteme benzetmesinin sebebi yine bu konuyla bağlantılıdır. Rüzgarın hangi yöne eseceği belli olmadığı gibi, ona göre kadınlar da tek bir duygu hali üzerinde sabit kalmazlar ve aldıkları iltifatların büyüsüne kapılıp yönlerini değiştirebilirler. [3]
Çeviri Notları
الْغَانِيَة: Bu kelime süslenmeye ihtiyaç duymayacak seviyede bir güzelliğe sahip olan kadınlar için kullanılmaktadır.
تَنَاسَى: Bu fiil kasıtlı unutma anlamına gelmektedir.
مِرَاسِ: Hakimiyet olarak çevirdiğimiz bu kelime güç, kuvvet, iktidar gibi anlamlara gelmektedir.
هَوَاء: Bu kelime kalp ile kullanıldığında kalbin boş olduğunu, diğer bir deyişle yönlendirilmeye müsait olduğunu ifade etmektedir. Şiir notlarında belirtildiği üzere, şair buradaki değişkenliği havaya benzetmiştir.
Yeni Kelimeleri Yoklayalım
Kaynaklar
Şiir için:
Şevkî, A. (1938). eş-Şevkiyyât (Cilt 2). Kahire: Matbaʻatu Mısır, 139.
[1] Şeşen, R. (1989). Ahmed Şevkî.TDV İslam Ansiklopedisi, 2, 136-138.
[2], [3] ʿAsfûr, G. (2002, Haziran). es-Senâ ʿAlan-nisâ. Îlâf.
