BİNBİR GECE MASALLARI ARTIK HİNDAWİ KÜTÜPHANESİ’NDE

Telifi olmayan Arapça kitapların çevrim içi olarak okunup indirilebildiği internet sitesi Hindawî, Binbir Gece Masalları’nı kullanıcıların erişimine açtı. Eser, toplamda altı cilt halinde yayımlandı.

Ali Baba ve Kırk Haramiler’i, Sindbâd’ı, Alâeddin’in sihirli lambasını duymayanımız yok gibidir. Lambadan çıkan cinler, bir anda dünyanın bir ucundan öteki ucuna giden atlar, kanatlarının biri doğuya diğeri batıya açılan kuşlar, devler, ifritler ve cadılar masalların olmazsa olmazlarıdır. Masal denildiğinde de akla elbette Binbir Gece Masalları gelir. İsmi kadar içeriğine de aşina olunan ancak genellikle baştan sona okunmayan bu masallar, ne zaman, kim tarafından yazılmıştır? Nelerden bahseder ve tesir halkası nasıldır?

Arapça aslı Elf Leyle ve Leyle (ألف ليلة وليلة) olan ve birbirini izleyen hikayelerden oluşan kitabın sekizinci (m.) yüzyılda yazıldığı tahmin edilir. Ancak masalların bu tarihten daha önce de yazılmış olabileceğine dair rivayetler de vardır. Öyle ki, Binbir Gece Masalları’nın yazarı, ilk yazılış tarihi, hangi ülkeye ait olduğu gibi bilgiler de ismi kadar efsanevîdir. 

Masallar İran, Çin, Hindistan, Afrika, Avrupa ve Anadolu gibi geniş bir coğrafyayı içine alsa da hikayelerde Arap kültürü ve Bağdat çevresine ağırlık verildiği bilinmekte ve Abbasi Halifesi Harun Reşit (786-809 m.) zamanında yazıldığı düşünülmektedir. Diğer yandan masalların Hezâr Efsâne (Bin Masal) isimli bir dizi Farsça masaldan Arapçaya geçtiği yahut kökenlerinin Hint edebiyatından geldiği de söylenmektedir. Bugün okuduğumuz şekle gelene kadar masalların pek çok değişikliğe uğradığı da düşünülmektedir.

Binbir Gece Masalları, dünya üzerinde kendisinden en çok söz edilen, pek çok dile çevrilen, film, opera, bale, animasyon gibi sanat dallarına ilham kaynağı olan geniş bir külliyattır. Eser ilk olarak 1429 yılında Abdi tarafından Camasbname adıyla Türkçeye çevrilmiştir. Eserin Alim Şerif Onaran tarafından Fransızcadan ve Ekrem Demirli koordinatörlüğünde Arapça orjinalinden olmak üzere Türkçeye birçok farklı çevirisi bulunmaktadır.

Binbir Gece Masalları’nın ilk modern Arapça derlemesi 1835’te Kahire’de yapılmıştır. Edebiyat camiasını  çokça etkileyen  Binbir Gece Masalları’nın; Tevfîk el-Hakîm (توفيق الحكيم), Tâhâ Hüseyn (طه حسين), Necîb Mahfûz (نجيب محفوظ) ve Tayyip Sâlih (الطيب صالح) gibi isimlere ilham kaynağı olduğu bilinmektedir. 

Hindawi’nin yayımladığı Binbir Gece Masalları’na buradan ulaşabilirsiniz.